Drukke kinderen, je wordt er soms helemaal gek van! Als een kind erg druk is, wordt er vaak gedacht aan ADHD. Maar er zijn natuurlijk ook andere mogelijke redenen waarom kinderen zich druk gedragen. Als ouder of leerkracht is het niet altijd eenvoudig om er op een juiste manier mee om te gaan. Vooral als je zelf erg moe bent, kan je geduld wel eens opraken. Kan jij wel wat tips gebruiken over het omgaan met drukke kinderen? Lees dan snel verder!

Waardoor ontstaat druk gedrag?

Druk gedrag bij kinderen kan allerlei oorzaken hebben. Vaak is er sprake van een combinatie van factoren. Het ene kind is van nature nu eenmaal drukker dan het andere kind. Soms is het drukke gedrag een teken van onmacht, onzekerheid of angst, of een vraag om aandacht. Het kan ook zijn dat een kind even niet lekker in zijn vel zit of dat hem iets dwars zit. Druk gedrag kan samenhangen met de eisen die aan opgroeiende kinderen worden gesteld. Of misschien zijn er spannende of nare gebeurtenissen gaande, wordt het kind gepest of kan het niet goed meekomen in de klas. Ook te weinig structuur of slaapgebrek kunnen redenen zijn dat een kind druk is. En wat dacht je van de drukke decembermaand of overgevoeligheid voor bepaalde voedingsstoffen?

Wat is er aan te doen?

Het beste is natuurlijk om achter de oorzaak van het drukke gedrag te komen en die oorzaak weg te nemen. Misschien is er meer aandacht voor structuur nodig thuis, moet het pestgedrag op school worden aangepakt, of heeft het kind simpelweg meer slaap nodig. Maar dit is niet altijd mogelijk of heeft niet altijd het gewenste effect. Het is dan goed om een aantal zaken goed in de gaten te houden. Daarnaast is goed contact met school heel belangrijk, en is het wenselijk dat school dezelfde aanpak hanteert als die het kind thuis ontvangt.

1. Maak op een positieve manier contact

Het is belangrijk om het kind goed te leren kennen. Dit kan het beste door regelmatig met elkaar te praten of samen iets te ondernemen. Zo maak je het ook makkelijker om over gevoelens te praten. Soms kan uit deze gesprekken naar voren komen wat het kind dwars zit en wat misschien zelfs het drukke gedrag veroorzaakt. Bedenk wel dat je gesprekken niet moet pushen of forceren, hiermee bereik je vaak juist het tegenovergestelde. Houd het gezellig en ongedwongen en wees geduldig. Probeer het kind zo veel als mogelijk te helpen en te ondersteunen.

2. Structuur en duidelijkheid

Drukke kinderen hebben vaak meer leiding, structuur en regelmaat nodig dan andere kinderen. Een vaste dagelijkse routine zorgt ervoor dat een kind weet waar hij aan toe is, dit geeft rust en een gevoel van veiligheid. Zorg voor een duidelijke dagindeling met vaste tijdstippen voor terugkerende activiteiten en tijden waarop het kind zijn energie kwijt kan en kan bewegen. Je kunt hiervoor een weekschema of planbord gebruiken. Het is belangrijk om consequent en duidelijk te zijn over wat wel en wat niet mag. Als je negen keer ‘nee’ zegt op een bepaalde vraag of eis van een kind dat doordramt, en de tiende keer toegeeft met een ‘ja’, dan leert het kind daarmee dat het met doordrammen zijn zin kan krijgen.

3. Het beperken van prikkels

Drukke kinderen vinden het vaak moeilijk om prikkels te selecteren en uit te sluiten, en reageren vaak op alle prikkels die op hen afkomen, zoals geluiden, bewegingen of licht. Dit geeft onrust en maakt het lastig te concentreren. Het is daarom goed om het aantal prikkels te beperken. Een vaste plaats voor alle spullen en een opgeruimde tafel waaraan het kind zijn huiswerk maakt, kan helpen. Laat het kind zonodig werken met oordopjes of een koptelefoon, of zet hem apart zodat hij rustig kan werken. Door te kiezen voor gesloten kasten en zo min mogelijk speelgoed op de vloer, kan een druk kind geholpen worden bij het spelen.

4. Gedragsinstructies

Het is belangrijk dat je als ouder of leerkracht het kind niet vraagt of gebied met zijn drukke gedrag te stoppen, want dat is een onduidelijke en negatieve opdracht. Ook weet het kind niet wat hij als alternatief moet doen. Een duidelijke gedragsinstructie bevat de volgende elementen:

• Het kind voelt zich gezien doordat je oogcontact maakt en hem met zijn naam aanspreekt.
• Het kind beseft dat hij niet per se verkeerd gedrag vertoont, maar hij kan het beter ergens anders doen of op een andere manier.
• Hij weet waarom hij het niet mag doen.
• Hij weet wat hij wél kan gaan doen.
• Als ouder/leerkracht weet je of hij het begrepen heeft en…
• het kind wordt positief bejegend en aangesproken, hij mag er zijn!

Uitgewerkt in een zin kan het als volgt klinken: “Martijn, ik vind het prima dat je wilt springen. Ik wil niet dat je dat op de bank doet, dan gaat hij stuk. Ik wil dat je naar buiten gaat en op de trampoline gaat springen. Heb je dat begrepen?”

5. Ga bewust om met straf en beloning

Als je het drukke gedrag van een kind wilt aanpakken, is het heel belangrijk om het gewenste gedrag te belonen. Geef het kind gepaste complimentjes, een glimlach of schouderklopje. Dit is niet alleen goed voor jullie relatie, maar zal ook het zelfvertrouwen van het kind vergroten. Wees voorzichtig met het geven van straf. Kies voor een straf die snel volgt op het negatieve gedrag en die ook snel weer over is.

6. Maak onderscheid tussen gedrag en persoon.

Als een kind lastig is en je wilt er iets van zeggen, zeg dan bijvoorbeeld: “Ik vind het vervelend dat je weer je boeken niet in de kast hebt teruggelegd”. In plaats van: “Wat ben je toch een ontzettende sloddervos. Je ruimt nooit je spullen op”. Zo voelt het kind zich niet aangevallen en zal hij eerder geneigd zijn rekening met jou te houden.

7. Stel haalbare eisen

Aan kinderen kunnen niet vroeg genoeg eisen worden gesteld, hierdoor leren ze verantwoordelijkheid te dragen. Stel altijd concrete en haalbare eisen aan het kind. Concreet betekent ‘in termen van gedrag’. Voorbeelden:
• Ik wil dat je nu je spullen opruimt.
• Ik wil dat je nu je huiswerkopdracht afmaakt.
• Ik wil dat je nu het konijnenhok schoonmaakt.

8. Zorg voor uitlaatkleppen

Kinderen zijn meestal druk op momenten dat het jou als ouder of leerkracht niet zo goed uitkomt. Gun het kind daarom momenten waarop het wel mag, om zo energie of opgebouwde spanning kwijt te raken. Onderzoek laat zien dat kinderen die veel sporten en bewegen rustiger zijn en zich beter kunnen concentreren op momenten wanneer dit wenselijk is.

9. Zorg voor voldoende ontspanning

Veel drukke kinderen kunnen zich moeilijk ontspannen. Door ze bewust te maken van hun lijf en ademhaling kunnen ze dit leren. Muziek kan heel kalmerend werken. Je kunt samen met het kind een fijne ‘relax’ playlist maken, waar hij met koptelefoon op lekker naar kan luisteren. Er zijn ook leuke mindfulness boekjes en apps met goede oefeningen te vinden. Probeer het kind te motiveren naar buiten te gaan om te sporten en bewegen.

10. Geef het goede voorbeeld

Als je wilt dat een kind zich rustiger gedraagt, besef dan dat jij als ouder of leerkracht het goede voorbeeld kunt geven. Zorg ervoor dat je zelf ook lekker in je vel zit, dan kun je veel meer aan. Creëer een eigen ruimte waar jij kunt doen wat je wilt, om even weg te zijn van alle drukte en om op te laden. Idealiter kun je deze ruimte afsluiten en een bordje ophangen waarop staat dat je even niet gestoord wilt worden. Zorg ook voor voldoende rustmomenten en ontspanning, en deel je zorgen met anderen.

Heb je hulp nodig om druk gedrag beter aan te pakken als ouder of leerkracht? Neem gerust contact met ons op. We onderzoeken graag wat de mogelijkheden zijn om jou hierbij te helpen!